احتمال بالایی وجود دارد که هر سگی در طول زندگی‌اش حداقل یک یا دو بار آسیب ببیند. سگ ها حیوانات ماجراجو و شجاعی هستند و متاسفانه ممکن است اتفاقات زیادی رخ دهد که موجب آسیب رسیدن به سگ شما شود، بنابراین باید برای چنین اتفاقاتی آمادگی داشته باشید.
آسیب دیدن سگ، صرف نظر از اینکه آسیب جدی یا سطحی باشد، میتواند بسیار دلهره‌آور باشد. بنابر این باید به آن توجه شود و هر چه زودتر حیوان توسط دامپزشک معاینه شود. شماره تلفن دامپزشک و یک شماره تلفن دامپزشک اورژانسی را نزد خود نگه دارید تا در مواقع ضروری برای مشورت و کمک گرفتن مشکلی نداشته باشید.
در ادامه به برخی از رایج ترین آسیب هایی که در سگ‌ها دیده می‌شود و رهمچنین راه حل‌های آنان می‌پردازیم.
ترومای حاد (Major Trauma)
یکی از شایع ترین مواردی که سگ میتواند به آن دچار شود، تروما است. ترومای حاد در نواحی مختلف بدن جراحت و زخم‌های داخلی و خارجی ایجاد می‌کند. از متداول‌ترین عوامل ایجاد تروما، برخورد سگ با ماشین است. اکثر سگ ها پس از برخورد با ماشین به مواردی مانند: ترومای سريال شکستگی استخوان‌ها، در رفتن یا جابجایی مفاصل، جراحت داخلی مانند خونریزی و ترومای اعضای بدن، زخم‌های پوستی و غیره دچار می‌شوند.
همچنین سقوط از ارتفاع یا بودن در ماشین به هنگام تصادف، از مواردی هستند که سبب ایجاد صدمات تروما می‌شود. برای جلوگیری از ایجاد این نوع از تروما، زمانی که سگتان را به خارج از خانه میبرید به او قلاده بزنید و هرگز نگذارید که آزادانه و به تنهایی جایی برود. در صورت وجود بالکن در خانه، از حصار یا نرده استفاده کنید و زمانی که در خانه حضور ندارید پنجره را باز نگذارید.
اگر سگتان به ترومای حاد دچار شد باید پس از انجام کمک های اولیه او را به نزدیک‌ترین مرکز دامپزشکی ببرید. در صورت وجود اورژانس دامپزشکی در نزدیکی خود، بهتر است که ابتدا سگتان را به آنجا ببرید زیرا معمولا در این مکان‌ها امکانات بیشتری برای درمان تروما وجود دارد.
درگیری یا حمله دیگر سگ‌ها
چنانچه سگ شما با سگ دیگری در حال دعوا و درگیری باشد هر دو در معرض آسیب‌های جدی قرار دارند. به طور کلی درگیری یا حمله سگ ها با یکدیگر سبب زخم شدن پوست و بافت نرم آن می‌شود. میزان این جراحت ها و زخم‌ها از جزئی تا بسیار شدید متغیر است.
در این درگیری‌ها، در صورت گاز گرفتگی توسط سگ دیگر، پوست پاره شده و زخم‌های عمیقی روی آن ایجاد می‌شود. زخم‌های عمیق، ممککن است بر بافت زیر پوستی از جمله ماهیچه ها، پوشش خارجی بدن و حتی استخوان ها نیز اثر بگذارند. سگ ها معمولا گردن را هدف قرار داده و گاز می‌گیرند با این حال جاهای دیگر هم احتمال گاز گرفته شدن را دارند. جراحت هایی با درجات مختلف در نواحی مانند سر، دست و پا، سینه و شکم میتواند ایجاد شود.
اگر سگ های بزرگ به سگ های کوچک‌تر حمله کنند، سگ کوچک‌تر احتمال دارد آسیب های جدی و بسیار خطرناکی ببیند. در صورتی که سگ بزرگتری سگ کوچک شما را برداشته و تکان دهد، حیوان ممکن است دچار آسیب های روانی و یا جراحت‌های داخلی شود. اگر سگ در اثر گاز گرفتگی زخمی شد، در اسرع وقت او را به دامپزشکی ببرید. از ان جایی که انواع باکتری ها در دهان سگ وجود دارد پس این گونه زخم ها که به علت گاز گرفتن ایجاد شده‌اند، احتمال عفونت بالایی دارند. همچنین بافت آسیب دیده در چنین مواردی در ساعات اولیه پس از زخم شدن، راحت‌تر درمان می‌شود و تاخیر در درمان محل آسیب دیده به معنی ایجاد مشکل در روند بهبودی و درمان زخم می‌باشد.
آسیب چشمی (Eye injury)
وارد شدن آسیب به چشم سگ، نسبتا رایج بوده و دلایل مختلفی دارد. بسیاری از سگ ها هنگامی که در محیطی پر از گل و گیاه میدوند ممکن است به چشم خود صدمه بزنند. گاهی اوقات این صدمات در اثر ضربه‌ای است که گربه به چشم سگ وارد می‌کند و یا در اثر درگیری با سگ دیگری ایجاد می‌شود.
یکی دیگر از عوامل آسیب دیدن چشم، این است که سگ هنگامی که ماشین در حال حرکت است سر خود را از ماشین بیرون ببرد و ذرات موجود در جاده و هوا وارد چشمانش شوند.
چنانچه چشم سگ آسیب دیده باشد ممکن است این علائم را در او مشاهده کنید: دوبینی، اشک ریختن یا ترشحات چشمی بیش از حد، قرمزی و یا ورم کردن چشم. آسیب های وارده بر چشم به سرعت وخیم می‌شوند بنابراین پس از مشاهده اولین نشانه از وجود هرگونه آسیب به چشم، فورا سگ خود را به دامپزشکی ببرید. در صورتی که به موقع اقدام کنید این صدمات با دارو به راحتی قابل درمان هستند.
آسیب دیدگی رباط صلیبی (Cruciate Ligament injury)
آسیب به رباط صلیبی، یکی از رایج ترین صدماتی است که به اعضای بدن سگ وارد می‌شود. رباط صلیبی نوعی رباط در زانو است. در صورتی که این رباط پاره شده یا کشیده شود، سبب ایجاد درد، بی ثباتی و لق شدن زانو خواهد شد. اکثر سگ ها زمانی که رباط صلیبی آن‌ها اسیب میبیند پای خود را بالا نگه میدارند، درحالی که بعضی دیگر کمی از وزن خود را روی پای اسیب دیده می اندازند، اما اکثرا قادر نیستند فشاری به آن وارد نمایند.
فقط یک دامپزشک میتواند تشخیص دهد که ایا رباط صلیبی سگ اسیب دیده است یا خیر. در بعضی موارد رباط آسیب دیده با استراحت و مراقبت کافی بهبود می‌یابد. با این وجود پاره شدن رباط صلیبی در سگ ها معمولا به جراحی نیاز دارد. خوشبختانه جراحی های مختلفی برای چنین مواردی وجود دارد که درصد موفقیت در آن‌ها نسبتا بالا است.
دیگر آسیب‌ها به اندام
بعضی از آسیب ها روی اندام های بدن سگ تاثیر می‌گذارند و اکثرا موجب لنگ شدن سگ می‌شوند. شدت و میزان لنگیدن سگ، تعیین می‌کند که چه زمانی باید به دامپزشک مراجعه شود. گاهی اوقات پس از انجام آزمایش های لازم، دامپزشک توصیه می‌کند پرتونگاری (عکسبرداری با اشعه X) نیز انجام شود.
علت لنگیدن سگ ممکن است شکستگی یک یا چند استخوان در پا یا پنجه باشد. معمولا شکستگی شدید یا جابجایی مفاصل به راحتی قابل مشاهده است. با این وجود احتمال دارد شکستگی های جزئی چندان مشخص نباشند، به خصوص شکستگی‌های ناحیه فرق سر که استخوان‌های کوچک و یا استخوان‌هایی را درگیر می‌کند که وزن زیادی روی آن‌ها نیست. از طریق ثابت نگه داشتن استخوان آسیب دیده با استفاده از اتل یا با گچ گرفتن، می‌توان شکستگی را درمان کرد. البته احتمال دارد که محل شکستگی به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
همچنین ممکن است به بافت نرم پای سگ صدمه‌ای وارد شده باشد ( رگ به رگ شدن یا کشیدگی عضله). این حالت زمانی رخ می‌دهد که سگ شما پس از پریدن به طرز نامناسبی روی زمین فرود آید یا در دویدن و بازی کردن زیاده روی کند که معمولا با استراحت و مراقبت بهبود می‌یابد. صدمات جدی در ناحیه ی بافت نرم نیازمند جراحی است.
آسیب دیدگی ستون فقرات (Spinal injury)
میزان این نوع اسیب در سگ‌ها از جزئی تا شدید متغیر می‌باشد و ممکن است بر اثر تروما ایجاد شود. علت برخی دیگر، عوامل ژنتیکی است.
بیماری دیسک بین مهره‌ای (IVDD) یکی از آسیب های مربوط به ستون فقرات است که تا حدودی در سگ ها شایع می‌باشد. سگی که به این بیماری دچار شود، یک یا دو دیسک در بین مهره‌های ستون فقراتش از هم جدا شده یا دچار فتق یا التهاب می‌شود. در این صورت به نخاع فشار وارد می‌شود که در نتیجه سبب ایجاد درد شده و در نهایت احتمال فلج شدن سگ وجود دارد. در بسیاری از موارد اخلال و یا به طور کامل ناتوانی در راه رفتن گزارش شده است (به خصوص در پاهای عقبی). این علائم ممکن است به تدریج و یا ناگهانی ظاهر شوند. در برخی موارد، بیماری IVDD با استراحت و مراقبت بهبود می‌یابد ولی در موارد جدی باید جراحی شود.
شکستگی ستون فقرات نسبت به IVDD کمتر در سگ‌ها اتفاق می‌افتد و معمولا با ترومای حاد همراه است. در بعضی موارد شکستگی ستون فقرات باید با جراحی مداوا شود.
آسیب‌های مربوط به دهان (Oral injury)
این آسیب‌ها زمانی رخ می‌دهند که سگ در حال خوردن و یا جویدن چیزی باشد. استخوان و شاخ از مواردی هستند که به دندان ها، لثه، زبان و دیگر بافت‌های نرم آسیب می‌رسانند. استخوان در بین فک پایینی و دندان های نیش سگ گیر می‌کند و موجب بروز آسیب و ناراحتی در سگ می‌شود.
حتی جویدن چوب یا شاخه نیز میتواند به دهان سگ اسیب برساند. برای دامپزشک امری طبیعی است که سگی را ببیند که چوبی در کام دهان او یا بین دندان های اسیایی گیر کرده است.
زمانی که سگ‌ها با هم درگیر می‌شوند و دعوا می‌کنند ممکن است صورت یکدیگر را گاز بگیرند که منجر به ایجاد زخم در دهان سگ می‌شود.
زخم های سطحی در دهان مانند خراش یا بریدگی با استراحت درمان می‌شوند. با این حال زخم‌ها و پارگی‌های بزگ‌تر در دهان معمولا به جراحی نیاز دارند.
بریدگی و خراش
سگ های فعال و پر جنب و جوش معمولا دچار بریدگی یا خراش روی بدن خود می‌شوند. این زخم ها ممکن است در اثر فرو رفتن شئ نوک تیز مانند میخ در بدن سگ ایجاد شوند. پنجه‌ی سگ‌ها به طور معمول، پس از راه رفتن روی شیشه، سنگ نوک تیز، فلزات یا اشیایی از این قبیل زخم می‌شود. گاهی اوقات موارد مذکور در پنجه، پاها یا بین انگشتان پا فرو می‌روند.
اگر جایی از بدن سگتان در حال خونریزی است او را نزد دامپزشک ببرید. برای زدودن هرگونه آلودگی یا باکتری، او را کاملا بشویید. همچنین زخم‌های بزرگتر را باید بخیه زد. اگر چیزی درون زخم باشد دامپزشک از طریق جراحی آن را خارج می‌کند. در آخر باید به سگ خود آنتی بیوتیک بدهید تا زخم عفونت نکند. همچنین دامپزشک برای کاهش درد و ورم برای سگ، داروی ضد التهاب تجویز می‌کند.
پاره شدن یا شکستن ناخن‌ها (Torn Toenail)
بسیاری از سگ ها حداقل یکبار در طول زندگی خود با این مشکل روبرو می‌شوند. به همان طریقی که بریدگی یا خراش در بدن سگ ها ایجاد می‌شود، ناخن‌های آن‌ها نیز به همان شکل صدمه میبیند. همچنین ممکن است ناخن‌ها در اثر برخورد با میله های قفس آهنی آسیب ببیند. گاهی اوقات ناخن پا از وسط شکسته شده و گاهی دیگر قسمتی از ناخن به سرعت شکسته می‌شود. چنین مواردی بسیار دردناک بوده و ممکن است سبب خونریزی شود. بسیاری از مواقع ناخن های سگ باید کوتاه شود.
بدین منظور دامپزشک برای کاهش درد و آرام بودن سگ از داروهای بی حسی یا مسکن استفاده می‌کند. سپس از ناخن گیر مخصوص برای کوتاه کردن ناخنی که برگشته یا شکسته شده استفاده خواهد کرد. بعضی اوقات ناخن باید از بستر ناخن کوتاه شود. سپس خونریزی متوقف شده و محل مورد نظر با باند بسته می‌شود. دامپزشک معمولا برای جلوگیری از ایجاد درد و ورم در محل آسیب دیده، به سگ آنتی بیوتیک و ضد التهاب می‌دهد. برای اجتناب از بروز چنین مشکلاتی، ناخن های سگ خود را به طور منظم کوتاه کرده و راه رفتنش را زیر نظر داشته باشید.
آسیب‌های وارد بر دم (Tail injury)
این آسیب‌ها هر از گاهی برای سگ ها رخ می‌دهند و معمولا نتیجه نوعی تروما می‌باشند. دم سگتان ممکن است به طور اتفاقی در جایی (مثل لای در) گیر کند یا حیوانی دیگر آن را گاز گرفته یا کسی روی دم سگ پا بگذارد.
بعضی از سگ ها به خصوص نژادهای بزرگتر، دم خود را مرتبا تکان می‌دهند و مربوط به زمانی است که سگ دم بزرگ و سنگین خود را طوری تکان دهد که به سطوح سفت و محکم برخورد کند و موجب آسیب رسیدن به دم، کبودی و ساییدگی آن شود.
درمان این نوع آسیب‌ها کار دشواری است. پس از بهبودی که حال سگ بهتر شد ممکن است دمش را مثل قبل تکان داده و دوباره صدمه ببیند. با توجه به شدت آسیب دیدگی، احتمال دارد روند درمان هفته‌ها یا ماه‌ها به طول بینجامد. برای جلوگیری از صدمه دیدن دم، آن را باند پیچی کنید یا سگ را در قفسی نگه دارید.
گاهی اوقات مشاهده می‌شود که دم سگ بدون هیچ دلیلی شل و آویزان شده است که در بعضی مواقع به آن سندروم دم خمیده می‌گویند و ممکن است به علت پیچ خوردن یا کشیدگی سطحی دم باشد. دم سگ‌ها معمولا پس از شنای طولانی مدت دچار شل شدگی می‌شود، البته این حالت گاهی به علت تکان دادن بیش از حد دم نیز می‌باشد. به طور معمول سندروم دم خمیده پس از چند روز خود به خود بهبود می‌یابد اما اگر پس از گذشت چند روز به حالت اولیه خود برنگشت بهتر است که به دامپزشک مراجعه کنید.
