بعضی از حیوانات قطعا باهوش‌تر از سایرین هستند. در سال‌های اخیر مطالعات زیادی برای ارزیابی ضریب هوشی حیوانات مختلف انجام گرفته است. اما کدام حیوانات خانگی باهوش‌تر هستند؟ و ضریب هوشی حیوانات چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
رده‌بندی حیوانات بر اساس سطح هوش دشوار است، چون ضریب هوشی گونه‌های مختلف به شیوه‌های متفاوتی اندازه‌گیری می‌شود (گرچه اغلب از تست Aesop’s Fable استفاده می‌شود). سطح هوش در انسان‌ها با پرسیدن سؤال، حل مسئله و تعیین ضریب هوشی مشخص می‌شود. اما شما نمی‌توانید این کار را با حیوانات انجام دهید. بنابراین، از تست‌های مختلف، مطالعات بلندمدت، مشاهدات و مقایسه یک به یک برای ارزیابی سطح هوش حیوانات مختلف استفاده می‌شود.
1. پرندگان
پرندگان به طور جدی و عمیق مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و نتایج نشان می‌دهند که برخی از آنها از سطح هوش بالاتری در مقایسه با گونه‌های دیگر برخوردارند. طوطی خاکستری آفریقایی (کاسکو) یکی از حیوانات خانگی محبوبی است که نشان داده ضریب هوشی بالایی دارد. محققان دانشگاه هاروارد از طریق تست‌های مختلف نشان داده‌اند که این پرنده در سطح متفاوتی قرار می‌گیرد.
حتما می‌دانید که بعضی از پرندگان قادر به صحبت کردن هستند، اما کاسکوها می‌توانند اشیاء و مقادیر را نیز تشخیص دهند، رنگ‌های مختلف را از هم تمییز داده و حتی بشمارند. گفته می‌شود که یک خاکستری آفریقایی به نام «الکس» از سطح هوشی یک بچه 6 ساله برخوردار بوده است.
علاوه بر خاکستری‌های آفریقایی، طوطی‌های دیگر نیز بسیار باهوش هستند، هوش بالا در گونه‌های دیگر پرندگان مانند کلاغ‌ها نیز مشاهده شده است.
2. نخستی‌سانان (Primates)
شامپانزه‌ها نزدیکیِ زیادی با انسان‌ها دارند. نه تنها 99% از دی‌اِن‌اِی (DNA) این حیوان مشابهِ انسان است، که از هوش بالایی نیز برخوردارند. شامپانزه‌ها به دفعات مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و گفته می‌شود که احساساتي مانند همدلي و پشيمانی را دارا هستند. همچنین می‌توانند برای شکار و تهیه غذا ابزار درست کنند، حافظه بلندمدت دارند و می‌توانند خود را در آینه تشخیص دهند؛ می‌توانند رنگ‌ها، اشکال و اشیاء را از هم تشخیص داده و حتی برای ایجاد ارتباط با انسان از زبان اشاره استفاده کنند.
با این وجود، شامپانزه‌ها و سایر نخستی‌ها حیوانات خانگی مناسبی نیستند؛ چرا که به دلیل برخورداری از هوش بالا به وقت و فضای قابل توجهی احتیاج دارند.
3. خوک‌ها
خوک‌های Potbellied در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی به عنوان حیوان خانگی پیدا کرده‌اند و هر روزه افراد بیشتری به هوش آنها پی می‌برند. خوک‌ها موجوداتی بسیار اجتماعی و باهوش هستند. آنها حافظه بلندمدت دارند، خوک‌های دیگر و همچنین انسان‌ها را می‌شناسند و حتی گفته می‌شود که می‌توانند دیگر خوک‌ها را تحت کنترل گرفته یا تحت تاثیر قرار دهند.
4. سگ‌ها
صاحبان سگ‌ها می‌دانند که این حیوانات باهوش هستند. سگ‌ها به طور معمول نگهبانی، دستورات اصلی و قوانین خانه را به سرعت یاد می‌گیرند.
بردر کولی (Border Collie) اغلب به عنوان یكی از باهوش‌ترین نژادهای سگ شناخته می‌شود. آنها یک سگ عالی برای گله هستند و می‌توانند دستورات کلامی و حرکات اشاره را یاد بگیرند. همچنین می‌توانند کلمات بیشتری را نسبت به سایر نژادها درک کنند.
5. موش‌ها
موش‌ها ممکن است کوچک باشند، اما هوش بالایی دارند. از این جوندگان کوچک اغلب در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود، اما در عین حال مطالعات زیادی بر روی آنها انجام داده‌اند که نشان می‌دهد موش‌ها چقدر باهوش هستند.
صاحبان این حیوانات اهلی دوست‌داشتنی می‌دانند که این حیوان چقدر مهربان است، چقدر دوست دارد مورد نوازش قرار گیرد و چگونه صاحب خود را تشخیص می‌دهد. آنها موجوداتی بسیار تمیز و اجتماعی هستند. پیچیدگی‌های ارتباطی، حالت چهره و پاسخشان به محرک‌های مختلف نشان می‌دهد که موش‌ها به شکل قابل‌توجهی باهوش هستند.
6. گربه‌ها
وقتی صحبت از گربه به میان می‌آید، شاید به مسئله هوش توجه زیادی نشود؛ اما این حیوانات بسیار باهوش هستند. گربه‌ها می‌توانند ترفندهای زیادی را یاد بگیرند، اسم خود را بشناسند و دستورات اصلی را بیاموزند.
آنها از سگ‌ها حافظه قوی‌تری دارند. روانشناسان معتقدند که گربه‌ها نسبت به سگ‌ها تکانشی‌تر عمل می‌کنند (از روی انگیزه انی و بد) و صبر کمتری دارند.
7. اسب‌ها
اسب‌ها می‌توانند سطح یادگیری وسیعی داشته و حتی توانایی حل مسئله دارند. بسیاری از اسب‌ها یاد می‌گیرند که چطور در اسطبل خود را باز کنند، سوارکار را از پشت خود به زمین بیاندازند و خود را از مهلکه نجات دهند. آنها افراد، کلمات و لحن صحبت اطرافیان خود را به خاطر می‌سپارند. توانایی‌های شناختی اسب‌ها به آنها امکان می‌دهد که با انسان‌ها ارتباط بگیرند، به گونه‌ای که انسان قادر به درک آن خواهد بود. این رفتاری است که فقط از حیوانات بسیار باهوش سر می‌زند.
8. راکون‌ها
گول ظاهر راکون‌ها را نخورید، این تنها یک ماسک است. این حیوانات بسیار خلاق، مبتکر و مشکل‌گشا هستند. مطالعات انجام شده، هوش بالای راکون‌ها را با نخستی‌ها مقایسه کرده است.
نگهداری از راکون‌ها به عنوان حیوان خانگی، اگر چه نسبت به گذشته رواج بیشتری پیدا کرده است، توصیه نمی‌شود.
9. بزمجهها
وقتی صحبت از حیوانات باهوش به میان می‌آید، شاید خزندگان به ذهنتان خطور نکنند؛ اما بزمجهها خیلی باهوش هستند و هوش آنها باعث شده که نگهداری از آنان به عنوان حیوان خانگی یک امر چالش‌برانگیز باشد.
بزمجهها برای دستیابی به هدف خود به صورت گروهی تلاش می‌کنند، صاحب خود را می‌شناسند و حتی قادر به شمارش هستند.
10. سنجاب‌ها
شاید سنجاب‌ها به خاطر تلاش جسورانه خود در عبور از جاده‌های پر تردد، کمی بدنام باشند؛ اما این جوندگان باهوش‌تر از آنند که به نظر می‌رسد. بسیاری از سنجاب‌ها، از جمله سنجاب‌های پرنده، به زندگی شهری خو گرفته‌اند، بسیار زیرک هستند و حتی از مکان‌‌های جعلی برای دفن غذای خود استفاده می‌کنند تا جوندگان دیگر محل اختفای غذایشان را پیدا نکنند.
سنجاب‌ها برای هشدار دادن به همدیگر با هم ارتباط برقرار می‌کنند که نشان‌دهنده نوع‌دوستی یا نگرانی آنها نسبت به یکدیگر است.
